SPORT & BODY

In deze nieuwe rubriek op www.vosgymholland.com wordt om de 2 weken een aantal zaken besproken die voor sporters van belang zijn. Deze week wordt het onderwerp spiervermoeidheid behandeld.

Jarenlang ging men ervan uit dat melkzuur de oorzaak was van het ontstaan van vermoeidheid. Onderzoek heeft echter uitgewezen dat er drie oorzaken zijn voor de vermoeidheid van de spier.

1) een verandering in de lengte van de spier en in de duur van de impuls die de spier ontvangt.

2) het afnemen van het creatine-phosfaat in de spiercel en het aanmaken van melkzuur in de spiercel.

3) een vermindering van de neuro-musculaire werking.

Om de bovenstaande punten enigszins uit te leggen, volgt er meer informatie over de concentratie van een spiercel. Bij het aanspannen van een spier gebeurt het volgende:

a) de hersenen zenden een signaal (impuls) via een zenuw naar de spier.

b) de spier ontvangt de impuls van de zenuw

c) de impuls wordt via de membramen van de spiercel doorgegeven

d) door het verspreiden van deze impulsen over de celmembramen komt in de spiercel calcium vrij.

Het vrijkomen van calcium veroorzaakt een groot aantal wijzigingen in de spiercel. Hiervan is de afbraak van adenosinetriphosfaat (ATP) wel de belangrijkste. ATP is een molecuul die energie opslaat. Als ATP wordt afgebroken komt deze energie vrij. Deze energie wordt gebruikt voor het aanspannen van de spier. Als een spier vaak achter elkaar aanspant, wordt de in de spiercel aanwezige ATP verbruikt. Er zal dus meer ATP moeten worden aangemaakt, wil de spier doorgaan met het leveren van de gewenste inspanning. Voor een kortstondig energieverbruik kan ATP worden aangemaakt uit twee bronnen:

a)creatine-phosfaat (CP)

b)glucose

Net zoals ATP is CP een energierijke molecuul die energie levert als hij afgebroken wordt. CP is aanwezig in de spiercel maar kan niet aangemaakt worden tijdens een inspanning. Hierdoor zal de hoeveelheid CP in de spiercel geleidelijk aan verminderen, waardoor ook het energieniveau zal dalen

Terugkerend naar het begrip spiervermoeidheid, volgen nu een aantal belangrijke gegevens die uit onderzoek zijn gebleken. Een spier die vier minuten inspanning levert, valt in totaal 90% terug, tot 10% van zijn maximale kracht. De oorzaak hiervan wordt nader uitgelegd.

Verandering in sterkte en duur van de elektrische impulsen

De impulsen aan de celmembramen van de spiercel worden zwakker en duren bij een vermoeide spier langer dan bij een uitgeruste spier. Bij rust is er wel een vrij snel herstel. Binnen vier tot zes minuten herstel de spier zich weer volledig.

Verandering van concentraties creatinephosfaat en melkzuur in de spiercel

De tweede reden van het vermoeidheidseffect is een vermindering van CP en een vermeerdering/ophoping van melkzuur in de spiercel. Zoals vermeld zal door inspanning de energievoorraad geleidelijk aan verminderen en als er niet genoeg zuurstof aanwezig is, wordt er melkzuur aangemaakt, waardoor de zuurgraad in de spiercel zal toenemen. Door rust zal de concentratie van CP en melkzuur weer tot normale waarden terugkeren (in 15 tot 20 minuten).

Vermindering in het neuro-musculaire systeem

De derde reden waarom de spierkracht afneemt, heeft te maken met de hoeveelheid spiervezels die geactiveerd moet worden om een bepaalde spierkracht op te brengen. Als een spier vermoeid begint te raken is er een groter aantal spiervezels nodig om dezelfde hoeveelheid kracht te genereren. Van de drie oorzaken waardoor een spier vermoeid raakt, duurt het bij deze laatstgenoemde het langst voordat herstel heeft plaatsgevonden. In dit geval duurt het herstel ongeveer 60 minuten.

Deze bevindingen geven een totaal nieuw inzicht in spiervermoeidheid en herstel. Alle drie de componenten beginnen na een paar minuten aan het herstel. De tijdsduur totdat het herstel heeft plaatsgevonden varieert echter. Als je dus vaker op één dag prestaties moet leveren, zul je in gedachten moeten houden dat een spier één of meer uren nodig heeft om volledig van vermoeidheid te herstellen

deel 2 over SPORT & BODY verschijnt op 6 september 2002

© ASM, B.Douma, ‘96